(bo w sumie czemu miałby być tylko literacki)

Przeczytane:

Skarby Ziemi (Ed Conway) – piasek, sól, żelazo, miedź, ropa i lit – od tych sześciu surowców zależy los naszej cywilizacji, w stopniu dużo większym niż się zdaje, a książka to kopalnia wiedzy o kopalniach i dalszych etapach „życia” tych substancji, jak również o problemach, jakie nam generują.

Rozdroże kruków (Andrzej Sapkowski) – nie będę oryginalny, stwierdzając, że jest to lepsze niż „Sezon burz”, ale nie dorównuje sadze – autor nadal dowozi, ale trochę już powtarzalnie i przewidywalnie, nawet Geralt jako nieokrzesany młodzieniec nie wnosi za wiele nowej energii.

Mleczarz (Anna Burns) – opowieść o nacjonalistycznym obłędzie, jaki opętał Irlandię Północną w czasach „kłopotów” – nielekka w lekturze, bo autorka kocha analizować wszystko bez umiaru, z piętrowymi dygresjami, niczym Javier Marias – jako fan tego ostatniego, nie mogłem się nie zachwycić.

Jadwiga Staniszkis pod koniec kariery publikowała coraz bardziej oderwane od rzeczywistości komentarze polityczne – najpierw tylko kontrowersyjne, które jakoś tam się jeszcze dało obronić, stopniowo jednak przechodząc do zupełnie odczapistycznych (typu chwalenie jakiegoś polityka za coś, co było bezdyskusyjną wtopą w każdym możliwym sensie). W pewnym momencie zaszło to tak daleko, że zacząłem podejrzewać, że to jakiś wyrafinowany trolling albo autorka próbuje sprawdzić doświadczalnie, jak bardzo musiałaby nabredzić, żeby odbiorcy przestali ją traktować poważnie.

Bo ciągle traktowali – nawet kiedy jakaś jej analiza w ogóle się kupy nie trzymała, i tak widziałem komentarze, że to przecież geniuszka, która patrzy dalej od nas, więc za nią nie nadążamy.

A potem się okazało, że Staniszkis po prostu miała już wtedy początki Alzheimera. Dzięki wybitnej inteligencji długo udawało jej się maskować objawy – nawet jak nagle straciła wątek albo palnęła coś bez sensu, potrafiła z tego przekonująco wybrnąć, więc jej bliscy zorientowali się dopiero, jak już w sposób oczywisty zaczęła tracić kontakt z rzeczywistością.

W ostatnich tygodniach ciągle widzę uczone analizy, jak to Trump realizuje nie wiadomo jakie strategie, jak to jedno jego pierdnięcie dowodzi tego, a drugie tamtego, jakie to on ma sprytne plany i jak zaraz wszystkich ogra – i ciągle mi to przypomina te wszystkie komentarze o geniuszu Staniszkis.

Co prawda Trump Alzheimera mieć nie może (on ma przecież mózg dwunastolatka), ale mechanizm jest ten sam: im bardziej idiota bredzi i im więcej głupot robi, tym bardziej uwijają się komentatorzy, żeby za wszelką cenę wyłowić z tego jakiś sens, nie biorąc pod uwagę możliwości, że łowić tam po prostu nie ma czego.

„Błoto sprawia czasem pozory głębi” – pisał Lec. Nie dajmy się tym pozorom zmylić – błoto to zwykle rzeczywiście błoto. Albo inna substancja o zbliżonym kolorze i konsystencji.

Na blogach w mojej banieczce (wszystkich trzech) pojawiła się ostatnio zabawa polegająca na udzielaniu odpowiedzi na dziesięć pytań okołoblogowych. A więc cóż – jak wszyscy, to wszyscy, babcia też. Niektóre pytania z tej listy nie wydają mi się wprawdzie specjalnie mądre ani ciekawe, ale odpowiedzieć przecież nie zaszkodzi.

1. Dlaczego w ogóle zacząłeś blogować?

Urodziłem się, bo nie miałem innego wyjścia – i podobnie było z moim blogiem. Parcie na pisanie miałem od zawsze, więc musiało ono gdzieś znaleźć ujście, a cóż może temu służyć lepiej, niż własne miejsce w sieci, gdzie można bez żadnych ograniczeń głosić swoje jedynie słuszne poglądy na wszystko.

To bardzo ironiczne, że najbardziej szowinistyczna ideologia w historii wzięła swoje dwa główne symbole nie dość, że z zagranicy, to w dodatku z wielonarodowego, wielokulturowego Rzymu oraz wielonarodowych, wielokulturowych Indii.

Co jeszcze raz pokazuje, jacy idioci ją stworzyli.

Wybrane lektury z ostatniego kwartału śp. roku 2024:

Marysieńka Sobieska (Tadeusz Boy-Żeleński) – oparta głównie na korespondencji biografia, momentami bardziej Sobieskiego niż Marysieńki, oboje jednak ukazująca w ciekawym świetle – autor nie pomija wydarzeń historycznych, koncentruje się jednak na tym, czym historycy mniej się interesują, czyli burzliwych relacjach między bohaterami, nie pozostających bez wpływu na historię.

Zielony dom (Mario Vargas Llosa) – z jednej strony jak zwykle bogata kreacja z gromadą bohaterów i wątków, z drugiej strony trudna do ogarnięcia narracja, nawet jak na tego autora strasznie nieliniowa i chaotyczna, więc czytało mi się to ciężko.

Jeden z pomniejszych elementów rosyjskiej wojny informacyjnej: prowokacje w imieniu Ukrainy.

Od czasu do czasu pokazują mi się na FB wpisy sponsorowane od profili o ładnie i nijako brzmiących nazwach typu „pojednanie dla przyszłości”, które to wpisy niby nawołują do popierania Ukrainy czy pojednania między narodami, ale robią to w sposób mocno pretensjonalny i drażniący, np. narzekając, że Polacy za mało się angażują, albo pisząc o konieczności wprowadzenia specjalnego podatku na ten cel, albo pisząc coś prowokacyjnego o Wołyniu, albo jakoś inaczej jątrząc.

Ile razy kliknę w taki profil, zawsze się okazuje, że istnieje on nie dłużej niż od paru dni, nie zawiera żadnych informacji kto za tym stoi, żadnych linków, żadnego wpisu powitalnego czy opisu misji, jaka stronie przyświeca – rzeczony wpis sponsorowany jest literalnie jedyną aktywnością poza ustawieniem profilówki (zwykle zawierającej jakieś połączenie polskiej i ukraińskiej flagi). Ale sponsorowany jest widać hojnie, bo po dniu czy dwóch widnieją tam już setki komentarzy – jak łatwo zgadnąć, w miażdżącej większości negatywnych (najdelikatniej mówiąc).

Niestety, niewiele da się z takim szajsem zrobić – nawet gdyby moderacja na Facebooku jeszcze działała, to treści są formalnie bez zarzutu, co najwyżej „passive-agressive” – jak na standardy putinowskiej propagandy to zagrywka wyjątkowo subtelna. Warto jednak przynajmniej mieć świadomość, o co tu tak naprawdę chodzi, i nie dawać takim profilom żadnej pożywki w postaci reakcji czy komentarzy.

Jest taka anegdotka, jak to paru chrześcijańskich chłopców uwzięło się na żydowskiego kupca i zaczęli mu codziennie robić kocią muzykę przed sklepem, żeby odstraszać potencjalnych klientów. Kupiec próbował ich przeganiać – wracali. Próbował ignorować, w nadziei, że w końcu im się znudzi – nie znudziło im się. W końcu zatem zmienił front i powiedział chłopcom: „Tak mi się podoba wasze granie, że będę wam za to codziennie płacić”. I przez kilka dni płacił, a potem, kiedy znowu przyszli rano, poinformował ich ze smutkiem, że interes słabo idzie, więc już go nie stać, żeby ich zatrudniać. Chłopcy oburzyli się i stwierdzili, że za darmo grać nie będą – i od tej pory kupiec miał z nimi spokój.

Anegdotka może nieszczególnie śmieszna, ale pouczająca. Kupiec zastosował tu sztuczkę psychologiczną polegającą na podmianie motywacji: chłopcy, którzy dotychczas hałasowali bezinteresownie, zaczęli to robić dla pieniędzy i zapomnieli o wcześniejszej motywacji (lub przestała się ona dla nich liczyć) – kiedy więc zabrakło tej wtórnej, stracili motywację w ogóle.

No i tak sobie pomyślałem, że z podobnym zjawiskiem mamy do czynienia w grach online: twórcy próbują zachęcić nas do grania jak najczęściej i jak najdłużej, sypiąc misjami, promocjami, bonusami za codzienne logowanie się do gry itd. – w efekcie prowadząc czasem do tego, że główną motywacją stają się te wszystkie nagrody, a nie przyjemność z gry sama w sobie. Gramy, bo dziś podwójny exp, bo misje na dużą kasę, bo jakiś fajny przedmiot do zdobycia, bo trwa specjalny event, bo darmowe konto premium, bo coś tam jeszcze – i w pewnym momencie dochodzi do tego, że jak nic ciekawego do zdobycia dzisiaj nie ma, to nam się nie chce.

Albo – co gorsza – oddychamy z ulgą, że nie trzeba.

Różnica jest oczywiście taka, że w odróżnieniu od kupca z anegdoty, twórcy gier nie robią nam tego celowo… A przynajmniej taką mam nadzieję.

Czyli co tam ciekawego w ostatnich paru miesiącach przeczytałem.

Fantastycznie: Upadek Hyperiona (Dan Simmons) – kontynuacja „Hyperiona”, którego tu chwaliłem poprzednio – nie tak wybitna, z paroma raczej zbędnymi wątkami pobocznymi i z takim sobie zakończeniem, ale nadal znakomita.

Biograficznie: Papcio Chmiel udomowiony (Monique Chmielewska-Lehman, Artur Chmielewski) – Papcio w oczach swoich dzieci prezentuje się nieco inaczej niż we własnych komiksach, ale nie mniej interesująco.

Socjologicznie: Mitologia współczesna (Marcin Napiórkowski) – pozostawiła mnie z mieszanymi uczuciami, bo po świetnych początkowych rozdziałach o zakrętkach i legendach miejskich, następuje zadyszka i już tak ciekawie nie jest, a czyta się coraz ciężej – mimo wszystko jednak warto.

Klasycznie: Golem (Gustav Meyrink) – trochę Kafki, trochę Singera, trochę Dostojewskiego – w sumie dziwna mieszanka i nawet nie udaję, że zrozumiałem, co autor miał na myśli, ale i tak polecam.

Krótko i konkretnie: Meta w Mjanmie (Erin Kissane) – zbiór artykułów o tym, jak tolerancja Facebooka wobec fejków i mowy nienawiści przyczyniła się do ludobójstwa – i jak po kilku latach dalej nie zanosi się tu na żadne realne zmiany.

Rozczarowująco:
Lem w PRL-u (Stanisław Lem, Wojciech Orliński) – o ile komentarze Orlińskiego do listów Lema można tylko chwalić, o tyle same listy zawodzą – z rzadkimi wyjątkami są to bowiem wnioski do urzędów, ustalanie warunków umów i inne tego typu nudy.
Porzucone królestwo (Feliks W. Kres) – piąty tom cyklu szererskiego powstał chyba tylko po to, żeby ubić kilka niepotrzebnych już postaci, bo praktycznie niczego więcej nie wnosi.

Wyobrażacie sobie sytuację, że zaraz przed powiedzmy Faktami w TVN włącza się reklama przykładowo „kup nerkę, tanio, dobre organy z Chin”. Reklamę obejrzało kilka milionów ludzi, po czym TVN po prostu przeprasza, i mówi, że postara się następnym razem nie wyświetlić takiej reklamy. A następnego dnia reklama narkotyków, Pan Prezydent zaprasza do kupna złota za pół ceny.

Ja sobie nie wyobrażam, natomiast dla Facebooka to zupełnie normalne.

Źródło: komentarze pod wywiadem.

Czytanie opowiadań nominowanych do Zajdla systematycznie dostarcza mi podobnych wrażeń, jak nasza reprezentacja piłkarska: niby człowiek wiedział, a jednak się łudził.

I w obu przypadkach nawet nie jest to jakaś efektowna katastrofa, z której można by się było przynajmniej pośmiać (wisielczy humor to nadal humor) i poznęcać, tylko smętna przeciętność, która głównie nudzi i zniechęca.

Sabotaż funkcji celu (Michał Cholewa) – humorystyczna historia o absurdach pracy na uczelni – nienajgorsza, ale zbyt wiele humoresek o biurokracji już czytałem, żeby się ubawić kolejną.

Świerszcze w soli (Agnieszka Hałas) – drama z udziałem mitycznych bóstw – też nienajgorsza, ale też zbyt wiele tego typu historii czytałem, żeby się zainteresować.

Siedem wrót ki-gal (Kamila Regel) – sumeryjski mit o Ereszkigal podążającej do świata umarłych, jako metafora misji sondy kosmicznej (albo odwrotnie) – pomysł, z którego mogłoby coś być, gdyby tekst się nie skończył, zanim się porządnie zaczął.

Było warto (Istvan Vizvary) – przebudzenie z Matriksa prowadzące do afirmacji realnego życia, co uważam za nonsens (skoro VR jest nieodróżnialna od rzeczywistości, a świat postapo oferuje bohaterce wyłącznie rychłą śmierć głodową, to w czym ta rzeczywistość jest właściwie lepsza?), ale też mogłoby coś z tego być, gdyby tekst się nie skończył, zanim.

Tak więc dwa opowiadania boleśnie wtórne i do zapomnienia w pięć minut po przeczytaniu, a dwa pozostałe wyglądają jak wprawki, a nie pełnoprawne utwory. Kto wygra? Zapewne „Sabotaż funkcji celu”, ale powodem do dumy to zwycięstwo nie będzie.